'Spodek' w Katowicach - najbardziej rozpoznawalna hala w Polsce
- hala ikona - wizjonerski projekt.
Dwór, czyli huta
Tak przed laty wyglądało miejsce, w którym wybudowano Spodek. Powszechnie nazywano je dworem Marii. Problem tylko w tym, że z dworem nie miało nic wspólnego. Tak naprawdę był to dziewiętnastowieczny kompleks hutniczy Fanny i Ferdynand. Dawniej należał do rodziny Winklerów, mieszkających w nieistniejącej już rezydencji przy ul. Zamkowej (dziś al. Korfantego). Po wojnie w zabudowaniach Fanny i Ferdynanda powstały magazyny, swoją siedzibę otworzyło Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania. Tuż za kompleksem górowały hałdy, a kilkaset metrów obok górnicy wydobywali węgiel na terenie kopalni Katowice.
Ta historia zaczyna się w roku 1959. W konkursie ogłoszonym przez Stowarzyszenie Architektów Polskich wybrano projekt i lokalizację hali. Władysław Gomułka, I sekretarz KC PZPR, wolał, żeby tak reprezentacyjny obiekt stanął w Warszawie. Jerzy Ziętek, ówczesny wojewoda katowicki, walczył jednak o Katowice. Początkowo hala miała być zlokalizowana w Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie. Projekt okazał się jednak tak śmiały i awangardowy, że Ziętek zdecydował o zmianie lokalizacji i ulokowaniu obiektu w ścisłym centrum miasta. Budowa trwała od roku 1964 do 1971. Z miesiąca na miesiąc nabierała niezwykłego kształtu. Na inwestycję przeznaczono 200 mln zł, jednak ostateczny koszt wyniósł ok. 800 mln. 12 tys. m sześc. betonu, 850 ton stali zbrojeniowej, 3,2 tys. ton stali konstrukcyjnej...
Najpierw powstało rondo ...
Dwór Marii został zburzony na początku lat 60., kiedy budowlańcy zaczęli kopać fundamenty pod projektowane od 1959 roku rondo. Prace szły bardzo szybko. Rondo było gotowe po dwóch latach. Ciekawostką było to, że w podziemnych przejściach zadbano o wystarczającą ilość miejsca na sklepy.
Wielki konkurs...
Architektów, którzy zaprojektowali halę, wybrano w 1959 roku w konkursie ogłoszonym przez Stowarzyszenie Architektów Polskich. W skład zespołu projektantów z Biura Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy weszli architekci Maciej Gintowt i Maciej Krasiński. Wykonawcą konstrukcji został Andrzej Żórawski.
Spodek miał stanąć w Parku Śląskim ...
Zgodnie z pierwotnym założeniem, hala miała być zlokalizowana w Parku Kultury i Wypoczynku (dziś to Park Śląski) w Chorzowie, jednak przedstawiony przez architektów projekt, bardzo śmiały i awangardowy w epoce socrealizmu, tak bardzo spodobał się Jerzemu Ziętkowi, że zdecydował on o zmianie lokalizacji i ulokowaniu obiektu w centrum Katowic. Zmieniono też przeznaczenie obiektu ze sportowego na halę sportowo-rozrywkową.
Budowa Spodka trwała z przerwami od 1964 roku ...
Pierwsza impreza odbyła się w Spodku 9 maja 1971 roku. Miejsce, na którym miał stanąć Spodek, jak większość obszaru w okolicy, zostało zakwalifikowane do trzeciej kategorii szkód górniczych. Ziemia ruszała się pod stopami. Z dołów wykopanych przez potężne maszyny nie wybierało się ziemi, tylko węgiel.
Spodek to był majstersztyk ...
Niegroźne mu były szkody górnicze i tąpnięcia. Został wybudowany na palach gęsto wbitych w ziemię, które mogły odchylać się we wszystkie strony. Misa trzyma się na linach rozciągniętych po obwodzie talerza. Całość przypominała talerz ustawiony na szczotce.
Bryła budowli zaprojektowana jest na rzucie koła ...
Ścięty odwrócony stożek widowni spoczywa na pierścieniu żelbetowym, który opiera się na 40 wahadłowych słupach połączonych drugim, dolnym pierścieniem i opartych na stopach fundamentowych. Taki system słupów miał spowodować, by ogromna budowla stykała się z ruchomym na skutek prac górniczych terenem jak najmniejszą powierzchnią.
Na przedłużeniu promienia koła podstawy hali widowiskowo-sportowej leży oś podłużna lodowiska treningowego. W przeciwieństwie do hali lodowisko przystosowane jest tylko do jednej funkcji - sportowej. Płyta - 30 na 60 m - skupia wokół widownię na 2 tys. miejsc. Miało być o połowę mniej, ale wizyta na budowie Edwarda Gierka, ówczesnego I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR, pomieszała plany. - To ile tu będzie miejsc? - zapytał Jerzego Ziętka, który wtedy był wojewodą śląskim. Ziętek nie wiedział, więc rzucił z głowy: 2 tys. Gierek zanotował i przysłał architektom oficjalne pismo, że miejsc na widowni lodowiska ma być 2 tys. Trzeba było zmieniać projekt.
Twórcy Spodka. Architekt i ...
Jednym z twórców Spodka był Maciej Gintowt (1927-2003). - Kosztował mnie najwięcej czasu i zdrowia - mówił architekt, który w latach 60. Razem Maciejem Krasińskim zaprojektował halę Przedsiębiorstwa Widowiskowo-Sportowego w Katowicach. Jego projekt - bardzo awangardowy w epoce socrealizmu - spotkał się z krytyką środowiska naukowego Politechniki Gliwickiej. Uważali, że statyka hali została źle zaprojektowana. Wojewodzie Jerzemu Ziętkowi przedstawili nawet scenariusz, jak obiekt będzie się walił po jego wybudowaniu. Jerzy Ziętek nigdy jednak nie zwątpił w projekt Gintowta i Krasińskiego, ale budowa została wstrzymana na półtora roku. Dopiero Politechnika Warszawska potwierdziła rozwiązania dwójki architektów i Spodek mógł być budowany. Gintowt i Krasiński zaprojektowali również Halę Oliwii w Gdańsku i dom towarowy w Łodzi. Sam Gintowt wyrysował budynki ambasad polskich w Lagosie, Nigerii i Brukseli. Spod jego ołówka wyszły hale w Radomiu, Lublinie, Starachowicach, ale projekty te nigdy nie zostały zrealizowane.
Maciej Gintowt
Próby wytrzymałościowe - z udziałem wojska i odważnej ludności :-))))
...i na koniec smakołyk - film dokumentalny o budowie katowickiego Spodka. Z archiwum rodzinnego Romualda Uhliga, naczelnego inżyniera zarządu budowy.
* propaganda reżimu PRL lansowała 'jerzego ziętka' na budowniczego 'Spodka' i w ogóle na jakiegoś śląskiego bohatera. Jest to wierutne kłamstwo, ściema i total-blef !!
Czytaj szerzej o tym stalinowskim komuniście zaprowadzającym na Śląsku zbrodniczy reżim CCCP:
http://jerzy-jorg-zietek.blogspot.com/
http://jerzy-jorg-zietek.blogspot.com/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz